Η πρόσφατη απόδραση ανέδειξε για άλλη μια φορά την εικόνα της Αστυνομίας ως ενός γραφειοκρατικού παραρτήματος του Υπουργείου, με ηγεσία που παραμένει αθέατη και διαρκώς υπονομεύεται από την κοινωνική αμφιθυμία που την περιβάλλει.

Μελέτες καταδεικνύουν τις απαιτήσεις του αστυνομικού έργου, το οποίο είναι σύνθετο και γεμάτο προκλήσεις. Οι αστυνομικοί καλούνται να εφαρμόζουν το νόμο και τα πρωτόκολλα σε περιβάλλοντα γεμάτα ασάφεια, απρόβλεπτα γεγονότα, πίεση χρόνου και επικινδυνότητα. Η φύση της δουλειάς τους, που περιλαμβάνει την προστασία τόσο της ασφάλειας όσο και των δικαιωμάτων, συχνά δημιουργεί συγκρούσεις σκοπών και δυσχεραίνει την αποτελεσματικότητα των ενεργειών τους.

Τα πρωτόκολλα, όσο χρήσιμα κι αν είναι, δεν αρκούν. Κάθε περίπτωση απαιτεί προσαρμογή στις ιδιαιτερότητές της. Οι αστυνομικοί έχουν διακριτική ευχέρεια, αλλά για να την ασκήσουν αποτελεσματικά, χρειάζονται «φρόνιμη» κρίση. Πρέπει να συνδυάζουν ψυχραιμία, εγρήγορση, ορθή αντίληψη των περιστατικών, σαφή αίσθηση προτεραιοτήτων και νοοτροπία επίλυσης προβλημάτων. Αυτό απαιτεί συνεχή εκπαίδευση, εμπειρία και διοικητική υποστήριξη.

Το αστυνομικό έργο είναι τόσο επιστήμη όσο και τέχνη. Οι αστυνομικές ακαδημίες παρέχουν τη θεωρητική βάση, αλλά η εμπειρία είναι αυτή που διδάσκει την πρακτική εφαρμογή. Ο συστηματικός συνδυασμός της θεωρίας και της πράξης είναι κρίσιμος. Χρειάζονται οργανωμένοι τρόποι ανταλλαγής εμπειριών, ανάλυσης περιστατικών, προσομοιώσεων και σεναρίων. Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτό, απαιτούνται πόροι, κουλτούρα επαγγελματισμού, δέσμευση στη συνεχή βελτίωση και, κυρίως, καλή διοίκηση.

Στην Κύπρο, αυτά τα στοιχεία συχνά απουσιάζουν, όχι μόνο στην Αστυνομία αλλά και στις σωφρονιστικές υπηρεσίες. Οι αποδράσεις και τα περιστατικά βίας, όπως αυτά στο κλειστό γήπεδο της ΑΕΛ, αποκαλύπτουν ελλείψεις στις κρίσιμες δεξιότητες των εμπλεκόμενων αστυνομικών. Παρόλο που τα λάθη αποδίδονται συχνά σε ανθρώπινες αστοχίες, οι αιτίες τους βρίσκονται βαθύτερα, στις δομές, την κουλτούρα και τις διοικητικές πρακτικές του οργανισμού.

Αντί να εστιάζουμε σε αοριστίες για «παθογένειες δεκαετιών», όπως ανέφερε ο Υπουργός κ. Μ. Χαρτσιώτης, πρέπει να επικεντρωθούμε στη ριζική αναδιάρθρωση της Αστυνομίας. Ο ρόλος του Υπουργού δεν είναι να διαχειρίζεται τα πρωτόκολλα, αλλά να καθορίζει πολιτικές, να θέτει στόχους και να εποπτεύει την υλοποίησή τους. Τα πρωτόκολλα είναι χρήσιμα μόνο εάν εφαρμόζονται σωστά – και αυτό εξαρτάται από την ποιότητα της διοίκησης του Αστυνομικού Σώματος.

Σε χώρες με ανεπτυγμένη αστυνόμευση, η καλή διοίκηση, η συνεχής αξιολόγηση και η επαγγελματική επιμόρφωση είναι δεδομένα. Στην Κύπρο, αντιθέτως, συχνά αγνοούμε τα ουσιώδη ζητήματα της «χαμηλής πολιτικής», όπως τα μοντέλα αστυνόμευσης, οι δεξιότητες και η τεχνολογία, και επικεντρωνόμαστε στις «πολιτικές ευθύνες» χωρίς ουσιαστικές λύσεις.

Η Αστυνομία χρειάζεται αυτοτέλεια και μηχανισμούς λογοδοσίας που θα στηρίξουν τον επαγγελματισμό της. Αυτό απαιτεί ρηξικέλευθες ηγεσίες και ξεκάθαρη δέσμευση για μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε ένα νέο σημείο ισορροπίας. Η χώρα μας γνωρίζει τι πρέπει να γίνει, αλλά η εφαρμογή είναι αυτή που καθυστερεί. Χρειάζεται να επενδύσουμε στην Αστυνομία που θα λειτουργεί αυτόνομα, υπεύθυνα και με επαγγελματισμό, εξασφαλίζοντας τη δημόσια ασφάλεια.

Νεκτάριος Μαρκέτος