Νούμερα που ζαλίζουν αλλά προκαλούν προβληματισμό και ανησυχία. Πολλά παιδιά και έφηβοι, έχουν μέχρι τώρα μια ζωή σχεδόν απόλυτα μοιρασμένη ανάμεσα στο Διαδίκτυο και στην αποκαλωδιωμένη ζωή. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με την έρευνα  του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τις Συμπεριφορές Υγείας Παιδιών Σχολικής Ηλικίας, για ανήλικους ηλικίας 11, 13 και 15, στην οποία συμμετείχε η χώρα μας μέσω του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου, το 57,3% των κοριτσιών και 44,3% των αγοριών χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ξεφύγουν από τα αρνητικά τους συναισθήματα. Το 31% των κοριτσιών και 23,7% των αγοριών δεν μπορούσαν να σκεφτούν τίποτε άλλο εκτός από τη στιγμή που θα συνδεθούν στα social media. Το 31,1% των παιδιών ένιωσε άσχημα/ δυσφορία γιατί δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει social media και επίσης το 36,1% προσπάθησε να μειώσει τον χρόνο στα social media αλλά απέτυχε.

Τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν για ακόμα μια φορά ότι για τα παιδιά και τους εφήβους είναι πιο δύσκολο να βρουν τρόπους να αισθανθούν πληρότητα χωρίς τις οθόνες. Αυτή είναι η πραγματικότητά τους. Αν μεγάλωναν στη φύση, θα σκαρφάλωναν από δέντρο σε δέντρο· τώρα περιηγούνται από σελίδα σε σελίδα και σκρολάρουν σε εκατοντάδες βίντεο. Τα πάντα είναι προσβάσιμα και εύκολα για εκείνα. Πώς μπορείς να τους εξηγήσεις ότι αυτό δεν είναι φυσιολογικό; Με τι λογικά επιχειρήματα; Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι άμεσα συνδεδεμένη με το περιβάλλον του και αυτό είναι το δικό τους περιβάλλον. Δεν έχει νόημα να τους μιλήσεις για τους δικούς μας «ρομαντισμούς» σχετικά με τη σωματική επαφή και την κοινωνική ζωή εκτός ψηφιακού κόσμου. Αυτά δεν είναι πράγματα που μπορείς να διδάξεις – είναι εμπειρίες που ο καθένας ανακαλύπτει και εκτιμά με τον δικό του τρόπο και χρόνο.

Η εικόνα ενός παιδιού ή εφήβου που είναι εξαιρετικά εξοικειωμένο με τους υπολογιστές και το έξυπνο κινητό του, δεν είναι αρνητική – το αντίθετο μάλιστα. Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι απλώς χάνουν τον χρόνο τους μπροστά στις οθόνες· συχνά ακονίζουν τη σκέψη τους και αναπτύσσουν δεξιότητες μέσω σύνθετων δραστηριοτήτων. Είναι έξυπνα – ίσως πιο έξυπνα από εμάς. Το ζήτημα δεν είναι οι υπολογιστές ή τα smartphones, αλλά το τι έρχεται μετά από αυτά. Αυτό είναι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, όσο και αν προσπαθούμε. Ο στόχος μας πρέπει να είναι να τα κατευθύνουμε προς βιβλία,τη μουσική, το θέατρο, συζητήσεις, παιχνίδια έξω, δραστηριότητες που δεν εξαρτώνται από πρίζες και φορτιστές. Να τους παρέχουμε ένα ασφαλές περιβάλλον, ακόμα και όταν τα data μας τελειώνουν.

Ο καθένας θα μπορούσε να συντάξει τη δική του λίστα με όσα θεωρεί απαραίτητα για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών του. Υπάρχουν πολλοί δρόμοι που οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα. Η ζωή δεν είναι προϊόν μαζικής παραγωγής. Συχνά υπερβάλλουμε με εσχατολογικές αντιλήψεις και πανικούς όταν κάτι αποκλίνει από τις δικές μας προσδοκίες. Αλλά οι εποχές αλλάζουν. Οι βασικές ανάγκες των ανθρώπων – η αγάπη, η δημιουργία, η διαχείριση της απώλειας, η υπέρβαση των φόβων, η καλλιέργεια των παθών – παραμένουν οι ίδιες, απλώς τα μέσα εξελίσσονται. Οι νέες τεχνολογίες δεν είναι το εμπόδιο. Τα εμπόδια βρίσκονται μέσα μας. Αν τους περάσουμε αυτή τη θεώρηση, ίσως να έχουμε κάνει ό,τι καλύτερο μπορούμε.

Toυ Νεκτάριου Μαρκέτου